Een goede bekende onderging een zware ingreep in het ziekenhuis. Er was een reële mogelijkheid dat hij het niet zou overleven. Toch bleef hij vertrouwensvol. Het was niet een vertrouwen op de goede afloop, het was een vertrouwen dieper dan dat: dat het goed was. Een familielid zei tegen hem: ‘Waar baseer jij toch je geloof op?’ Zonder na te denken antwoordde hij: ‘Mijn geloof? Dat baseer ik op niets.’
Ik vond dat een geweldig antwoord. Ik kende hem al jaren en ik mocht hem graag, maar door dat antwoord zag ik hem zoals ik hem nooit eerder had gezien, voorbij karakter, voorbij sympathie en antipathie. Het was een antwoord én een echte grap. Je kunt ook zeggen: het was een grap en het was echt.
Hij is pas geleden overleden. Vandaar dat ik in de verleden tijd over hem spreek. Zijn vertrouwen was niet altijd even grondeloos, hij kon flink twijfelen en het zichzelf en anderen moeilijk maken, karakter kan een taaie schil zijn. Maar dit besef bleef hem wel bij en juist het grondeloze bleef ons verbinden.
Ik gedenk hem in deze tijd. Ik gedenk hem in zijn tegenstellingen. Zijn charme, zijn zoeken, hoe hij als een kind zijn speelgoed kapotmaakte om het vervolgens te betreuren, zijn verlangen om te behoeden en het goede te doen, zijn lijden aan het onvolmaakte, het dragen van zijn ziekte. Het was zoveel, niet onder één hoedje te brengen.
Maar de grootste tegenstelling was niet in het karakter, maar tussen het drukke karakter en het stille besef van onmetelijkheid. Het besef van wat geen naam heeft en toch alles doordringt. Het goud dat zijn karakter doordrong vloeide voort uit die bron.
Ik moest toen hij mij indertijd vertelde over zijn antwoord aan zijn familielid, meteen denken aan het verhaal over die leraar in dat verre, verre land die aan de klas uitlegt dat de wereld plat is. De leraar onderricht vervolgens dat deze grote platte aardschijf wordt gedragen door vier olifanten, die op hun beurt weer staan op de rug van een reusachtige schildpad. Het slimste jongetje van de klas steekt zijn vinger op en zegt: ‘Maar, meester, waar staat die schildpad dan op?’ De leraar knikt waarderend, hij hoopte al dat die vraag zou komen. ‘Een goede vraag,’ zegt hij. ‘Het antwoord is heel eenvoudig: vandaar is het schildpadden tot beneden aan toe’.
Ook dit is een antwoord én een echte grap. Ik heb deze grap in de loop van de tijd op een aantal verschillende manieren horen vertellen. En terwijl ik de clou al kende, moet ik er toch steeds weer om lachen.
Waarom vind ik dat nou zo’n goede grap? Ach, omdat door die leraar van dat verre land wordt geprobeerd om in de taal van zijn cultuur het mysterie op een rationele manier te verklaren. Hij is heel tevreden met zijn antwoord, zijn kloppende systeem, dat natuurlijk alleen maar klopt wanneer je binnen zijn systeem blijft.
Voor ons vanuit onze cultuur is het overduidelijk dat het antwoord kant noch wal raakt en dat het gehele systeem letterlijk op losse schroeven staat. Maar als ik hierom moet lachen is dat niet alleen vanuit een soort superieur leedvermaak, nee, het is ook vanuit herkenning. Dat verre land is namelijk helemaal niet zo ver. Ook wij hier in de westerse wereld proberen de leegte, het mysterie, in te lijven in dat wat we al weten. We doen het in een andere taal, we hebben andere beelden, maar we zijn net zozeer onderhevig aan de menselijke neiging om vorm te stellen boven leegte, weten boven niet-weten.
Wij hebben een andere beeldentaal – religieus of wetenschappelijk of psychologisch om er een paar te noemen – waarin wij vertellen hoe het zit en net zoals die leraar uit dat verre land menen we dat we de onmetelijkheid kunnen vatten in een keten van oorzaak en gevolg. En dat we daarmee alles kunnen verklaren. Terwijl we weten, diep van binnen weten, dat dit gehele bestaan niet in een begripssysteem kan worden ingelijst.
*
Ik stip hier iets aan waar ik graag verder over wil schrijven. Het thema van vorm en leegte, van iets en niets fascineert mij al zo lang als ik mij kan herinneren. Ook in het boek dat ik met Dick Verstegen heb geschreven is het een ‘leitmotiv’. En na de dood van Hanneke ervaar ik dat de scheiding is opgeheven of beter gezegd dat de twee hand in hand gaan. Hierover wil ik graag vertellen in de volgende afleveringen.
*
Daarnaast is er nog een andere wens. Ik denk, dat heeft zeker met de leeftijd te maken, vaak terug aan de mensen die mij hebben geholpen om hier te zijn en de lijnen van licht te volgen. Ik voel mij hierin diep verbonden met mijn moeder, ik herinner mij de verhalen die zij mij vertelde en ik besef dat zij mij met deze verhalen geestelijk heeft gevoed – ook dit was haar melk.
Zij vertelde mij dat zij toen zij van mij in verwachting was opeens, terwijl zij nooit eerder die interesse had gehad, behoefte kreeg aan sprookjes en dat zij in de negen maanden een grote stapel sprookjesboeken had gekocht en gelezen. Deze sprookjesboeken heb ik nu, ze staan bij mij in de kast, maar ze hebben vooral waarde voor mij omdat mijn moeder mij daaruit voorlas. Ik herinner het mij en ik weet dat zij mij er ook al uit voorlas voordat ik het mij herinner. Zo las zij mij ook verhalen uit de bijbel voor, uit de kinderbijbel, terwijl zij niet christelijk was opgevoed. En zo vertelde zij mij ook haar dromen. Van jongs af aan voedde zij mij met haar verhalen en haar dromen en ik ben haar daar heel, heel dankbaar voor.
Ik leerde later van een man om een geestelijke weg te gaan, zijn naam was Reinoud van Vlissingen. Maar ik kon zijn woorden horen, ben ik pas later gaan beseffen, doordat mijn moeder mij zo gul gevoed had met het conceptloze, het vloeibare, van de grote verhalen. Het was de beste voorbereiding die ik mij kon wensen.
Ik heb de verhalen meegenomen in mijn werk en ik heb ze verteld in mijn boeken en in mijn contacten met cliënten en later leerlingen. Nu is de afgelopen tijd de wens gegroeid om ze centraal te stellen. En dat niet in geschreven vorm, maar gesproken, zoals ze ook tot mij zijn gekomen.
Ik stel mij voor dat ik de lievelingsverhalen die via mijn moeder tot mij zijn gekomen vertel, op mijn manier en met mijn toelichting. Zowel het vloeibare dat ik heb ontvangen als de leer die ik daaruit heb geput. Stroom en bedding.
Het liefst zou ik dit doen in de vorm van lezingen op verschillende plekken in het land, in direct contact, maar ik vrees dat dit toch te veel gevraagd is, nu in ieder geval (ik heb niet meer zoveel energie tot mijn beschikking). Daarom wil ik het om te beginnen via zoom doen.
Een avond, ongeveer een uur, in de maand. Voor de lezers van mijn weblog.
Het is een plan. Ik ben heel benieuwd naar de reacties. Vind je het een goed idee? Heb je tips? Zijn er andere reacties? Ik houd mij aanbevolen.
Wordt vervolgd.
Dag Hans, jouw voorstel deed mij dromen. Ik sluit in die zin aan bij mijn vriend Leen. Moeten de schildpadden die de last dragen steeds groter worden? En waar houdt het dan op?
Ik denk ook graag na over vorm en leegte. Is er een verschil? En brengt bewustzijn materie voort of brengt materie bewustzijn voort?
Van die dingen.
Waarom dit mij fascineert weet ik niet maar het is gewoon zo.
Dus sluit ik graag aan Hans.
Misschien kunnen we beginnen met zoom en kijken wat daar uit voortkomt.
Beste Hans, Ik ben de vriend van Ellen en lees graag mee. Ik kende deze in de vorm van een lezing van Russel, waarbij een oude dame opstaat en deze stelling poneert. “It’s turtles all the way down.” Het gaat eigenlijk over oneindigheid. Bestaat dat wel? Onze kosmologen hebben ook zoiets. Het universum dijt uit met 171km/s per megaparsec, maar *waarin* dijt het uit? Het is immers al oneindig.
Ik ben zeer geïnteresseerd in zoom sessies.
Beste Hans
Ik wil me graag aansluiten. Een gezicht bij de stem. Kijk ernaar uit
Engelien
Ik genoot van de verhalen waarmee je deze blog begon.
Goed idee om verhalen te vertellen en niet alleen op te schrijven. Ik heb een voorkeur voor een podcast.
Prachtig geschreven, veel dank! En, ja ik sluit heel graag aan.
Ik hoor in gedachten je stem al… van harte doen Hans
ik luister graag mee Hans!
Wat een geweldig plan! Dus graag!
Erg leuk plan, Hans
Graag luister ik mee. Ben altijd blij als ‘de korte weg’ zich weer aankondigt.. De leegte en het mysterie spreekt mij byzonder aan en hoe daar taal bij te vinden. Thema vorm en leegte, iets en niets, wat hand in hand gaat.. Lijnen van licht volgen – prachtig! Sprookjes en de tweede levenshelft is een mooi boek wat ik lees met anderen. Stroom en bedding:.. heel mooi.
Podcast lijkt mij fijn om te kunnen luisteren en weer luisteren.
het idee van een podcast steun ik van harte, ik kijk ernaar uit!
Ja. Ja. Ja!
Gisteren las ik ’toevallig’ voor het eerst deze uitspraak van einstein: verbeelding is belangrijker dan kennis’. En nu lees ik jouw idee over het vertellen van ‘sprookjes’. Ik zeg: doen!
Wat een fijn plan Hans. Sprookjes en andere verhalen werken op een heel speciale manier op ons in en hebben vaak een bijzondere boodschap. Jouw duiding hierbij zal ook weer zeer verrijkend zijn. Ik doe graag mee. Marina
hmmm,ik vind het mooi. Ik hoor graag verhalen en ik vind jouw vrije – wijsheid en invalshoeken heel fijn. Zoom is niet helemaal mijn medium; een podcast luisteren daarentegen…
Wat een mooi plan, het lijkt me heel fijn om te kunnen meeluisteren.
Een heel mooi plan, vind ik.
Ik luister de laatste tijd graag naar jouw oudere lezingen via podcasts op SoundCloud. Is het een idee om deze nieuwe lezingen ook via dat medium beschikbaar te stellen? Of zou het misschien mogelijk zijn om met een of andere terugluister functie via Zoom toegang te houden?
Wat een heerlijk idee daar word ik zo blij van.
Een vaste avond per maand lijkt mij een goed idee.
Wat een mooi idee. Ik luister graag mee.
Heel goed plan Hans. Het blijft stromen bij je. Mooi om mee te maken.
Ik hou van dit soort verhalen. Ook om ze te verzinnen, te laten ontstaan.
Ik ga wat reclame maken voor je blog. Wie weet…
Wat een absoluut fantastisch idee. Ik hang aan je lippen. Nooit vergeten al die verhalen die je vertelde in mijn ITIP tijd. Jonas in de walvis, de tocht door de woestijn. Al die verhalen kregen een andere betekenis voor mij.
Zou graag ik mee willen luisteren naar je verhalen
Mooie open vraag, die je stelt.
De rest wijst zich, zoals (altijd) blijkt.
Benieuwd wat het gaat brengen.
Heel graag!
Ik zou graag meeluisteren. Veel dank voor je troostende woorden. Lieve groet, Olga
Dag Hans, via zoom wil ik graag meeluisteren naar je verhalen van de bedding en de stroom. Hartelijke groet, Manjudhi
Dank weer voor de mooie woorden. Wat je vertelt over je moeder, over vorm en leegte (spreekt me erg aan als zen-beoefenaar).
Heel mooi plan, ik luister graag mee. Warme groet, Ellen Schilstra
Wat een mooi plan Hans. Ik ga graag luisteren/kijken.
Ik vind het fijn om te worden voorgelezen. Ik heb het geluk dat dit elke dag gebeurt: mijn man Paul leest mij dagelijks ’s avonds in bed een kort verhaaltje voor.
Graag, ik verheug me nu al!
Graag!
Heel graag, ik verheug me nu al!
Ik luister graag mee
Ik luister graag mee Hans, leerzaam en aanrakend.
Ik luister graag mee!
… met dit verhaal word ik al geroerd… ik had dat nog niet helemaal door, totdat ik het voorlas aan mijn vriendin…met een brok in mijn keel was ik gebroken…een heel goed plan dus,als ik dan alleen maar hoef te luisteren…
hoi hans. Goed idee, ik lees ook graag sprookjes. Heb ook sprookjesboeken. Ook 1 in het tjechisch. Kan het niet lezen maar wel in bladeren. Met mooie tekeningen. Ik kon het niet laten liggen.
Dus doen.
ik luister graag mee.
Volgens mij borrel je de laatste tijd van de goede ideeen.
marian
Wat fijn, Hans. Ik zie ernaar uit.
Zoom werkt goed voor mij.
Vriendelijke groet,
Johanna
Ja,gaaf, vroeger op retraite het verhaal van je vader, nu online / ‘bijna life’ matriarchale inspiratie
Zoomsuggesties: voor wie wil wij ook in beeld zodat we jou en elkaar kunnen (weer)zien, technisch goeie zoomhost (groot bereik, mic’s uit, enz), in groepjes in break out rooms contact maken (verbinding), desgewenst nog eens om wat na te praten
Ik ben benieuwd.
Mooi idee. Ik als Boeddhist vind de onderwerpen leegte en vorm (de hartsutra gaat hierover), weten en niet-weten heel interessant. Verhalen zijn geweldig. Zeker in een tijd van onttovering van de wereld. Mensen hebben verhalen nodig om mens te zijn. Ik ga zeker kijken en luisteren! Bedankt
Doen.
Ik luister graag mee. Via Zoom is prima!
‘n Prachtig idee, Hans, en ik sluit me graag aan als luisteraar. Er is weinig zo fijn als voorgelezen worden.
Wat mooi dat je jouw moeders wijsheid, nu jouw wijsheid, met ons wilt delen . En dat je steeds weer nieuwe vormen vindt om heel veel, ook niet )leerlingen daar in mee te nemen. Dank je wel
Wat een mooi idee. Ik wil graag naar je verhalen luisteren.
En wil je ook faciliteren als je je verhalen live wilt vertellen. Ik woon in de buurt.
Fantastisch. Ik word er heel blij van. Dank alvast dat je dit wil doen en delen. Je Blogs zijn zo inspirerend. En graag beluister ik je verhalen. Warme groet,
Else Oostendorp
Ik zou dolgraag weer naar je willen luisteren Hans.
Wat een mooi idee. Ik zou graag aansluiten
Ik luister graag verder , ook via Zoom
Hans wat een wonderschoon en warm idee! Ik kom graag luisteren, lieve groet Hortense
Dank voor wat je deelt via je blog. Het helpt mij om mij op een vriendelijker manier te verhouden tot mijn vader, een door de oorlog getraumatiseerde man van 97 jaar die nu dementerend is.
Uw idee om via zoom verhalen te vertellen : ik begrijp uw verlangen. Maar ‘zoom’ is een bizar medium. Ik werk als vrijwilliger mee aan http://www.bijlichten.be Dat is een website waarin wij waardevolle fragmenten uit onze (christelijke) vieringen op zondag, in een ander format wilden brengen voor een breder publiek. Er zijn korte video’s en teksten. Er is een mogelijkheid om te reageren, maar die wordt eigenlijk zelden gebruikt. Je krijgt ook een hoop spamrommel binnen van mensen met slechte bedoelingen. De wens dat dit een vorm van gemeenschappelijkheid zou scheppen, blijft beperkt,al worden sommige filmpjes wel 800 keer aangeklikt. Wel reageren mensen af en toe per mail, persoonlijk. Dat is wel waardevol, maar dat is dan weer één-op-één.
Het voordeel van rechtstreekse zoom-uitzendingen is dat het op hetzelfde moment gebeurt, maar dan moeten mensen ook op dat moment beschikbaar zijn en inloggen. Ga je reacties toelaten? Hoe ga je dat modereren? Wil je een gesprek aangaan, of wil je vooral je verhalen brengen? Dat zijn twee heel verschillende zaken.
Veel mensen willen ook niet ‘zichtbaar’ via camera deelnemen, dan kijk je op heel wat ‘zwarte schermen’ en dat geeft een onaangenaam gevoel voor jezelf, maar ook voor de anderen die wel via camera inloggen.
Dat zijn zaken die je natuurlijk ‘al doende’ kan aanpassen, maar misschien ook vooraf toch goed moet overwegen.
Toch wens ik je succes met je plannen. Ik ben zelf heel blij met je teksten. Die kan ik lezen op het moment dat het past.
Wat grappig, in de start van deze blogg dacht ik; ‘hé Hans heeft een nieuwe stijl, hij gaat een verhaal/verhalen vertellen’. En ja hoor;-)
Ik moest ook denken (ivm leegte en vorm) aan een vak dat ik vroeger volgde, dat over gebouwen en architectuur ging. Wat ik altijd heb onthouden dat als er een muur geplaatst wordt er ook ineens een binnen en een buiten is. Zo typisch.
Een verhaal met verdieping via Zoom luisteren lijkt me heerlijk.
Ik zou ook graag meeluisteren
Wat een prachtig idee. Ik zou graag aansluiten.
Zachte groet,
Simone Schoemaker
Graag luister ik daar naar, Hans!