Een volgende stap

Mijn ouders hadden in de oorlog twee onderduikers. De een was een Jood, de andere een gedeserteerde SS’er. Een onwaarschijnlijke combinatie, en nog meer merkwaardig was dat de Joodse man een boosaardige kerel bleek te zijn, een misdadiger zelfs, terwijl de gedeserteerde SS’er juist vriendelijk en zachtmoedig was. Goed was slecht en slecht was goed. Mijn vader vond het een levensles. Hij liet mij en mijn broer voortdurend zien dat je van buitenaf met de gebruikelijke etiketten niets over een ander mens kon zeggen en dit merkwaardige paar was in zijn onderricht een van de grote voorbeelden.
Ik was trots op mijn ouders dat zij zo moedig waren geweest en ik vertelde erover op school. De meester van de derde klas zei dat mijn ouders helden waren, dat vond ik ook, maar mijn ouders dachten daar anders over. Zij waren het nooit van plan geweest, zeiden ze, ze waren erin gerold. De SS’er was de broer van een vriend van mijn vader, die bij hen had aangeklopt, en de Joodse man was door de ondergrondse bij hen afgeleverd en hij bleef langer dan ze hadden gedacht. Mijn vader liet doorschemeren dat ze het misschien meer uit zwakte hadden gedaan, omdat ze niet konden weigeren, dan uit heldhaftigheid. Ook dat was anders dan het leek.
Alles goed en wel, maar het was meer dan zwakte en meer dan moed, want wat zij deden strookte geheel met de levensinstelling van mijn ouders. Ze waren wel gericht op fatsoen, we mochten de vuile was niet buiten hangen en we moesten de gebruikelijke regels in acht nemen, maar het belangrijkste was toch dat we leefden volgens het gebod: Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Het was een levensinstelling die, ook al waren ze niet kerkelijk christelijk, vanzelf centraal stond: Stel je voor hoe iets voor de ander is, stel het je voor alsof het jou gebeurt, wil je dat jezelf aandoen?
Binnen de rompslomp van het hoe-hoort-het-eigenlijk was er de kern van dit natuurlijke gebod – je hoefde het niet uit je hoofd te leren, het was er vanzelf wanneer je je hart volgde. En zo is het ook met mij meegegaan in de tijd. Een eenvoudige essentie: als je zo bent in je dagelijks handelen, breng je geluk en ben je gelukkig. Het een hoort onlosmakelijk bij het ander.

De laatste weken moet ik regelmatig aan mijn ouders en hun onderduikers denken. Ze vroegen er niet om, ze rolden erin en ze improviseerden, stap na stap. Zo maakten ze er het beste van. En ze hadden met z’n vieren het geluk dat ze veilig de oorlog doorkwamen.
Geleidelijk aan blijken mijn ouders toch ook mijn geestelijke leraren te zijn geweest. Ik heb met hen gevochten, ik heb mij aan hen ontworsteld, hen bij hen gelaten, maar dat wat bleef werd steeds rijker, steeds lichter, steeds meer iets om dankbaar voor te zijn.
Dat merk ik ook in deze tijd bij mijn lieve vrouw Hanneke, mijn zieke vrouw, mijn onmogelijke vrouw. Zij heeft nu zo’n 13 jaar alzheimer en van die 13 jaar heb ik zeker 8 jaar actief voor haar gezorgd. Dat deed ik zoals mijn ouders het deden: stap voor stap, niet te ver vooruitkijkend, in contact improviserend, haar niet aandoend wat ik zelf niet wil dat aan mij gebeurt. Zij was in mijn huis, het was ons huis, maar ik heb haar ook laten onderduiken in mijn huis. Niet onder de grond, niet onder de kolenstortplaats op zolder, maar op de lichtste verdieping.
Zo wilde ik het en zo wilde zij het. Tegen de mensen die mij waarschuwden dat ik eraan onderdoor zou gaan, zei ik: ik doe het zolang ik kan.

En nu kon ik niet meer. Toch nog onverwacht, van de ene op de andere dag, in de nacht wist ik: ik kan niet meer. En daarna, toen ik weer wakker werd na woelig slapen: het is klaar.
Ik was zo moe dat ik soms niet meer kon slapen. Hanneke kon de trappen niet meer op en af, ze kon ook niet meer buiten lopen in de wind en de kou, ze schreeuwde het uit, viel om. Het waren tekenen aan de wand. Toen hebben de lieve helpers voor Hanneke een bed beneden neergezet, zodat zij geen trappen meer hoefde te lopen, waarbij het impliciet was dat zij niet meer buiten zou komen. Weer een afscheid. Voor het eerst in vele jaren sliepen we niet meer in hetzelfde bed. Het was leeg naast mij. Ik sliep beter, langere perioden achtereen, maar ik bleef haar wel horen beneden, zingend in de nacht, soms jammerend.
Toen werd ze incontinent, dat had ik zien aankomen en dat vond ik wel lastig, maar niet echt een probleem. Mijn kinderen waren ook incontinent toen ze met dit bestaan begonnen en Hanneke is nu bijna weer terug bij het begin. Zo is dat en zo gaat dat. Ik ben niet vies uitgevallen, het is een werkje extra, maar het maakt mij verder niet veel uit. Maar dan moet de betrokkene wel meewerken, zoals mijn kinderen dat indertijd toch meestal deden. En daar begon een werkelijk probleem, want Hanneke werkte niet alleen niet mee, ze werd ronduit vijandig en agressief, zodat ik haar moest sederen om haar te kunnen verschonen.
Dat ging mij te ver. Agressie kan ik hebben, incontinentie kan ik hebben, maar beide tegelijk, nee, dat kan ik niet.

Ik kan het niet. Het was voor het eerst dat ik dit dacht, niet even, na een tegenvaller, maar als een grondtoon. Ik voelde dat ik mij van haar afwendde en dat wilde ik niet. En toen in de nacht was het ‘knip’, de draad van deze vorm van verbintenis werd doorgeknipt, en meteen voelde ik dat ik weer met mijn hart naar haar toegewend was. Ik kon het haar niet zeggen, maar het gebeurde ook bij haar, we waren weer verbonden.

Nu heeft zij bij mij de onderduik verlaten, maar ze is niet de boze wereld ingegaan, de wereld van de bezetter. Het is ook niet bevrijding, nee, voor haar gaat het anders dan voor de onderduikers van mijn ouders: zij is zorgzaam en liefdevol ontvangen in een nieuw huis, een verpleeghuis, waar zij waarschijnlijk blijft totdat zij dit leven verlaat.
Zij loopt rond, schuifelend, want ze kan bijna niet meer lopen, is bij tijd en wijle bozig, afwerend wanneer iemand iets van haar wil, maar ze is niet opstandig en ook niet depressief, wel ver weg. Soms zit ik bij haar aan haar bed, want ze ligt veel in bed, en leg ik mijn hand op haar hoofd – dat vindt ze fijn, want onze verbinding is er nog steeds. Het is en blijft Hanneke.

Dit schreef onze dochter Anna Myrte gisteren:
We hebben veel gehuild vandaag, mijn vader en ik. ‘Niet zozeer huilen van verdriet, maar meer van geraaktheid door de schoonheid van alles’, zoals mijn vader het verwoordde. Ontroerd door de echtheid van wat er overblijft als alles wegvalt. Haar onvoorstelbare levenskracht die haar nog overeind houdt terwijl ze al zo is afgetakeld. Dat onmiskenbare karakter wat daar in de woonkamer van het verpleeghuis half suffend op een fauteuil zit, je kunt zeggen wat je wilt, maar het is nog steeds Hanneke, er is er maar eentje zoals zij. De focus waarmee ze toch weer ontspanning weet te vinden terwijl ze het duidelijk zwaar heeft, hoe ze eenmaal in bed tot rust komt en naar binnen keert, in een soort meditatieve staat. De aanwezigheid van de andere zijde die zo nabij is. En hoe zij al deels daar is. En hoe ze tegelijkertijd nog helemaal levendig is als ze opveert en meezingt met bekende deuntjes. Hoe ze van mijn vader houdt, zijn aanraking wel toelaat, en zelfs even een echt gesprekje met hem heeft dwars door alle wartaal heen als hij zijn hand op haar hoofd legt:
‘Dat is goed zeg. Dat is werkelijkheid.
Happy happy happy happy.’

En ja, ook hoe ik op mijn hoede voor haar ben, bang voor haar felheid en woede. Hoe ik toch even naast haar knielde bij het afscheid. Ze keek voor zich uit en pulkte aan haar laken, reageerde niet op mijn stem. ‘Mama’, zei ik, en toen keerde ze haar hoofd naar mij toe, om vervolgens weer weg te draaien. Zal ik, zal ik niet? Ik durfde het toch en gaf haar een klein kusje op haar voorhoofd. Dag mooie mama, wat doe je het toch goed.

Zo is het. Wat doet zij het goed, wat zijn we opgenomen in goedheid.
En nou ga ik slapen. Uren, dagen, weken uitrusten. Oh, wat ben ik moe.
Loslaten, dankbaar en verdrietig en vooral stil.

(wordt vervolgd)

 

 

 

Geplaatst in Hans' weblog
34 comments on “Een volgende stap
  1. Barbara Hemings schreef:

    Beste Hans, mijn man droomde vannacht dat Hanneke een lezing gaf met de titel: “ De grijze dagen”.
    Deze droom was de aanleiding om ons af te vragen hoe het met haar en met jou nu is. En zo bezocht ik je blog. En zien we dat Hanneke niet meer thuis woont- een volgende stap. Enorm bedankt voor je schrijven – je blog is een grote gift van inspiratie, op allerlei gebieden.
    Wij denken nog regelmatig aan zinnetjes die Hanneke ons ooit zei- als leraar bij het Itip. Alle goeds voor jullie beiden gewenst, Barbara Hemings

  2. Anna schreef:

    Diep verdriet voel ik mee met jullie met dit afscheid en liefdevol loslaten

  3. Johanna van Fessem schreef:

    Dag Hans, Ik las je bericht op Kerstavond, en door de Kerst heen, droeg ik mee wat je vertelde en had er op een of andere manier deel aan: Al dat licht, al die zware donkerte, al dat licht toch weer. En dat moet ik even schrijven in deze reactie, om het terug te kaatsen en te zeggen: Ik zie jullie, een beetje, en dat is goed.

  4. Dichterbijblij. schreef:

    Versjes van Dichterbijblij voor Hans, nu maar onder elkaar gezet, dus, net als na valse start van sprinter,
    nu echt goed weg :

    HET LEVEN ….

    Als krachtenspel !!
    Je buffer !!
    Ken haar wel !!!

    BEHELPEN !!!

    Het aanvaarden
    van een tijdelijke
    mindere staat,
    voorbereidend,
    dat die straks
    een andere
    geboorte laat !!

    ER BIJ STILSTAAN !!

    Laat jezelf er
    wijselijk over gaan !!

    MEELEVEN !!!

    Heb je wat Liefde
    voor mij, heel even ?!

    UITGEBROED !!!

    Doorbrekend
    het mini-heelal,
    waar ik groeiend
    uitstralen zal !!

    EEN ” FOUT” ,

    Is goed !!
    Het vrij,
    in betrekkelijk,
    mag,
    van moet !!

    HOE IS ….

    Jouw aanpak ?!
    Liefde geven
    in gemak !!

    HET NIEUWE
    JAAR !!!

    Hoe staat
    jouw Liefde,
    nu weer
    klaar ?!

    DE SLOT-CONCLUSIE !!

    Liefde is absoluut
    geen God-illusie !!

    MOEITE DOEN IS …

    Jezelf inspannend geven !!
    Dat is Liefde dubbel
    laten leven !!

    MENSELIJK !!

    Liefde
    sterk wenselijk !!

    AANWIJZINGEN….

    Krijg je ook van de vijand !!
    Jouw vooruitgang,
    ook door die,
    als Heiland !!

    DE WAARHEID IS ….

    De Liefde !!!
    Levens-onderhoudend,
    voor geen millimeter
    griefde !!!

    DICHTEND UIT EN IN !!!

    Jaarlijks, optimistisch,
    geef De Liefde,
    haar ultieme zin !!!

    GEEF ….

    Het mooiste
    wat je hebt !!
    Hou Je Liefde,
    bloemrijk,
    onverlept !!!

    Hartelijke groet,

    Dichterbijblij !

  5. Dichterbijblij. schreef:

    Mijn versjes waren naast elkaar geplaatst, maar nu, technisch ineengeschoven; als ze niet leesbaar zijn,
    kan ik ze wel opnieuw neerzetten, maar dan louter onder elkaar !

  6. Dichterbijblij. schreef:

    Beste Hans, ik lees net je blog. Niet eerder tijd gehad, maar was wel van plan je wat gedichten te sturen die bij mij al enige tijd geleden opkwamen, als ik over jou en je situatie aan het nadenken was ! Die gedichten zijn voor jou ! dat komt straks, eerst even je schrijven en dat van je dochter, die het prima aanvoelt en verwoordt !
    Jij bent er ook ingerold, weet niet wat er allemaal voor je gaat liggen ! En dat is maar goed ook !
    Als je nu terug kijkt, zul je waarschijnlijk nooit verwacht hebben zoveel voor Hanneke te kunnen doen !

    Een mens kan heel veel ! Al je focus op het hoogst noodzakelijke !
    Ik loop even je tekst langs : “Wat gij niet wilt dat u geschiedt enz. …”
    Mooi en begrijpelijk, maar dat kan toch niet altijd ! Zoals jij nu meemaakt !

    Voor jouw en Hannekes bestwil, is je beslissing goed en voor allebei echt beter !
    Je bent al heel ver gegaan ! Toch gedaan, wat je kon ! Dat was en is toch heel veel !
    Je hebt absoluut de grootste route afgelegd met Hanneke en dat is bijzonder zinvol, al zou je geen woord
    tegen haar kunnen zeggen ! Begrip kan al plaats vinden, louter bij aanwezigheid van elkaar !
    Je energie wordt uitgewisseld ! Haar gezondheid is super slecht en je hebt een heel zwaar kruis goed mee-
    gedragen en zelf willen ondervinden wat nog mogelijk was !! Heel veel ! Echt !! Goed gedaan !
    Ik denk veel meer dan je dacht !! Het is maar goed dat we niet alles vooruit weten ! Dat zou te zwaar zijn,
    maar daardoor kunnen we zelfs veel meer ! Dus dat is goed !

    Je hebt gemerkt dat jouw zeker weten zich, op een gegeven moment, duidelijk aankondigt !!
    Zoiets gebeurt vooral, als jij je even hebt kunnen opladen ! Het verschil in levenskracht geeft je plots wakkerheid en onderscheidingsvermogen ! Dat gebeurt bij verschil van kracht; niet bij onverschilligheid,
    dan valt er niets te transformeren !

    Je moest Hanneke iets aandoen, wat je liever niet deed !!
    Het hele gebeuren, daarin moest je loslaten en overgeven ! Aan een grotere kracht ! Dat is goed !
    Daarvoor, met al je moeite was het ook goed; toe je het nog kon behappen, toen je daarvoor nog voldoende
    kracht had, hoewel het steeds gekker ging worden met je uitputting !

    Als jij, Hans, nu meer kan rusten en Hanneke liefdevol wordt opgevangen, dan is dat prachtig en een grote zorg
    minder ! En dat is nu wel nodig ! De Liefde is heel belangrijk ! Nu zijn er meerdere mensen, die hier ook
    bekend mee zijn en als ze goed zijn met karakter en opofferingsgezind, dan zal het met jullie beiden toch beter gaan, ondanks de aftakeling ! Als jij meer energie hebt Hans, kun je dat op Hanneke ook beter overdragen,
    in plaats van dat jullie beiden uitgeput zouden zijn ! Het is me wat ! Dit is het allermoeilijkste !

    Je hebt het gedaan, zolang het kon ! Veel langer dan je gedacht had ?! Ik denk het wel !

    Je schuldig voelen, kun je altijd nog wel wat houden, dat heb ik ook, na lange verzorging !
    Dat is je onvoorwaardelijke Liefde ! Hanneke, bij zinnen, zou dat denk ik niet eisen !

    Bezoek haar als je niet te moe bent en als je merkt dat ze over haar toeren is, dan niet te lang blijven en volgende keer zal het best beter kunnen gaan ! Tast even af of jullie allebei voldoende energie hebben om
    zinvol contact te hebben ! Gaat het niet, dan thuis voor haar bidden, dat is altijd goed ! Bijv. tot de vrouw
    der vrouwen, Maria !! Je gebed en Liefde moeten wel goed uitwerken !!

    Als jij en Hanneke beiden te moe zijn, kan er aan weerszijden onbedoelde agressie opsteken; heel natuurlijk !!
    Als bescherming van jullie voor jezelf ! Het is dan de droevige onmacht, het gespartel, het gevecht !

    Als het goed gaat, energetisch, kan ze inderdaad helder zijn en is je bezoek een mooi geschenk !
    Je wilt het beste voor haar !

    Heel veel uitrusten Hans ! Het lichaam werkt met buffers; opeens zijn die bijna echt leeg !
    En dan wordt het gevaarlijk en ….. kun je een ongeluk oplopen ! Alles is energie-gerelateerd !

    Wat te doen, wijsheid, komt, als je zo gezond mogelijk bent, zo simpel is dat !
    Eerst je slaap flink inhalen ! Je zult merken, dat er in die tijd een ongelofelijke moeheid gaat loskomen !
    Dat wil niet zeggen, dat je meer moe wordt, maar het oude, verschrikkelijke moeheid, moet uit je lichaam en
    dat voel je en dat is goed ! Even proberen te begrijpen ! Je lichaam regelt veel ! Doe jij nou ” eenvoudig” ,
    je verplichte slaap !! Grote slaap en op de dag ook nog wat kleintjes en dan vlieg je vooruit !

    Als je het zo druk hebt gehad, kan het niet anders, dan dat jij jezelf hebt moeten verwaarlozen en de rek is
    er uit ! Duidelijk !!

    Als je ouder wordt, besef je steeds meer hoe belangrijk ouders zijn; zelfs al zou je slecht behandeld zijn !
    Zij gaven je de mogelijkheid van een lichaam met inbreng van ieders sterke en zwakke punten !
    Toch als een schat !Een schat waarop jij bent door gegaan ! Ouders op je schouders ! Korte spreuk; langer
    hoeft niet; het zegt heel veel !!

    Agressie en incontinentie, zijn samen zeker teveel, apart ook al, zoals ik 13 x per dag meemaakte !
    Ik had ook slaap tekort en mijn bed stond bij mijn 2lingziel in de kamer !Ik kon wel een heel eind komen
    met speciale radicale hatha-yoga-oefeningen; daarop teerde ik, anders was ik nergens, dat geldt nog steeds !

    Ike heb het net gehaald, maar dacht ook, ben jij gegaan, omdat je voelde dat ik het niet meer aankon ?
    Het wordt geregeld, nu ook en het moet ook !!

    Nog wat versjes Hans voor jou en voor wie er wat aan heeft ! Bij het maken heb ik aan jou gedacht en het is heel goed dat je van je afschrijft en liefdevolle reacties van meeleven krijgt ! Je moet iets voor jezelf hebben;
    en zo ging ik dichten, voor het eerst op 62 jarige leeftijd, na het heengaan van mijn 2lingziel; het ergste vond ik
    dat ik niet meer voor haar kon zorgen, wat ik 42 jaar gedaan heb, waarvan 4 jaar intensief, waarbij een corona-
    verpleegkundige niets is ! Ik heb altijd gekkenwerk gedaan, maar had daartoe de kracht gekregen van mijn ouders en ik gebruikte hun talenten !!

    Daar komen ze dan, enkele versjes, die op jou wachten, Hans:

    DE WAARHEID …. HOE IS …. HET NIEUWE DE SLOT-
    JAAR !!! CONCLUSIE !!!
    Is …. Jouw aanpak ??!
    De Liefde !!! Liefde geven, Hoe staat Liefde is
    Levens-onderhoudend, in gemak !!! Jouw Liefde absoluut
    voor geen millimeter nu weer klaar ??! geen
    griefde !!! God-illusie !!

    KERST IS …. IK MOET …. De 1E AANZET !!! ZELF ….

    Als het Wel geven !! van ouders Moeite doen !!
    allermooiste Mijn Liefde voor jou, Tot inspiratie-poen !!
    geschenk ! blijft anders jij het later,
    Een Liefdes-baby, niet in leven !! veel sneller,
    als wonder, zelf dan redt !!
    in licht van
    ster-oogwenk !!

    MENSELIJK !!! JE VOELT HET …. GEEF …. DICHTEND
    UIT EN IN !!
    Liefde Op je klompen aan !! Het mooiste
    sterk Graag van het dat je hebt !!! Jaarlijks,
    wenselijk !!! ongezond vandaan !!! Hou je Liefde, optimistisch,
    bloemrijk, geef De Liefde,
    onverlept !!! haar ultieme zin !!!

    Veel sterkte en de beste wensen voor iedere lezer !

    Dichterbijblij.

  7. Peter de Leeuw schreef:

    Hans, Wat een moeilijke stap. Voor mij is dit alweer het 5e eindejaar zonder mijn Joke. Zij wilde nooit met mij praten over haar aandoening. Plotseling in 2017 barste zij uit in tranen. Was niet te troosten. Uiteindelijk kwam het het hoge woord eruit.” Peet ik ben zo vreselijk bang dat ze mij in een verpleeghuis gaan stoppen”. Ik nam haar in mijn armen en zei:” Liever dat bepalen zij niet. Ik zal voor jou zorgen zolang als ik het red” .Maar per 1augustus 2019 droeg ik haar over aan een verpleeghuis. Zij was toen al maanden zwaar incontinent. Ik verschoonde haar 8 tot 9 keer per etmaal. Ook 2x in de wacht. Gelukkig was zij toen al zo ver weg dat zij niet wist wie ik was, wie zij was en waar zij was. Ik droeg haar over aan het best bekend staande verpleeghuis hier ter stede. Maar uit ervaring met mijn moeder, haar moeder en 2 aan dementie lijdende vrienden wist ik wat haar te wachten zou staan. Mijn vrouw is nu al ruim 4 jaar niet meer bij mij. Ik ga dagelijks naar haar toe. Om iets te verzachten aan de bijna onmenselijke en respectloze behandeling. Ik droeg haar over aan onkunde en domheid. Het ondragelijke verlies van mijn grote liefde wordt verergerd door de situatie waarin ik haar gebracht heb, wetend wat haar te wachten stond. Maar had ik een keuze? Onze huisarts die ons geweldig begeleidde maande mij haar snel over te dragen, omdat de kans reëel was dat ik anders eerder zou sterven dan zij. Ik was opgebrand. Beste Hans, als er iemand is die weet wat jij mee nu doormaakt, dan ben ik het. Het rouwproces is nog niet ten einde.mogelijk ben jij geestelijk sterker dan ik. Lichamelijk ben ik er nu beter aan toe dan in 2019. Geestelijk ben ik een wrak. Ik wens jou de kracht toe om dit proces te kunnen volhouden.

    • jook schreef:

      Beste Peter,
      Hoe vreselijk herkenbaar is jouw verhaal voor mij. Ook ik moest mijn lieve Ben overdragen aan een verpleeghuis omdat ik een gevaarlijk hoge bloeddruk had. Maar dat verpleeghuis verlichtte mijn zorgen niet, het maakte het nog moeilijker. Ik heb enorm veel stress ervaren hierdoor en ging elke dag naar hem toe om hem een paar liefdevolle uren te geven. Hij is na een paar maanden overleden en daar heb ik wel vrede mee. Mijn bozigheid over de behandeling in het verpleeghuis is nog niet helemaal weg. Maar wat ik ook wil zeggen is: Neem de tijd voor je verdriet maar verdrink er niet in. Het mag er zijn maar er mag ook weer levensvreugde zijn. Dit mantra helpt mij er doorheen. Liefs en kracht toegewenst.

      • Peter de Leeuw schreef:

        Beste Jook,

        Mogelijk is het nooit de bedoeling van Hans geweest dat reageerders met elkaar in discussie gaan. Toch waag ik het er op. Jouw reactie deed mij goed. Niet alleen omdat jij ondertekent met Jook ( het koosnaampje van mijn Lieverd), maar zeker ook omdat jij hetzelfde verdriet ervaart als gevolg van de behandeling van jouw Ben. Vaak worden mensen zelfs boos, als ik verhaal met wat voor tekortkomingen in de verzorging van mijn Joke ik dagelijks geconfronteerd word. Het zijn soms schijnbaar onbelangrijke zaken als een tandborstel geplaatst tussen haar kammen en haarborstels. Dan weer zit zij midden in de winter slechts gekleed in een Tshirt met daaroverheen een hemdje als ware het een spencer kou te lijden. Maar het domste en allerergste was dat men haar niet haar middagslaapje gunde om in het restaurant kerststukjes te maken. Kapot kwam zij weer terug naar de huiskamer. Een vrouw die zelfs al geen banaan zelfstandig kan eten. Ik weet uit ervaring dat dit tehuis van mijn vrouw nog een van de beste in deze regio is. Mijn ervaring met mijn moeder, schoonmoeder en twee oude vrienden in 4 verschillende tehuizen, maakt dat ik mij voortdurend moet realiseren dat het nog veel slechter kan. Maar kinderen die slechts zeer incidenteel hun vader , moeder dan wel grootouders bezoeken zien veel minder dan een partner die dagelijks op bezoek komt, haar zolang mogelijk nog verschoonde, haar kleren wast en verzorgt en haar zoveel mogelijk tracht te geven, waar het tehuis in gebreke blijft.
        Eigenlijk zouden in deze tehuizen verpleegkundigen moeten werken. Tegenwoordig wonen op deze gesloten afdelingen veelal demente personen, die ook nogal wat leeftijd gerelateerde fysieke aandoeningen hebben. Het zijn in het gunstigste geval verzorgsters. In mijn ervaring bijna zonder uitzondering echt wel lief. Maar ja, met lieve soldaten kun je geen oorlog voeren. In het tehuis van mijn vrouw is geen leidinggevende per team. Het zijn zelfsturende teams. Dan zie dat de dame met grootste mond zich gaat opstellen als de oneigenlijke “hoofdzuster”. Wie wat slimmer of beter opgeleid is zie je dan vaak al weer in de proeftijd verdwijnen.
        Genoeg Jook. Ik begrijp je. Ik hoop dat jij de wijsheid en de kracht zult onvangen om naast het gemis van jouw Ben, ook zult leren met de teleurstellingen in zijn verzorging om te gaan.

  8. Ria Driever schreef:

    Lieve lieve Hans,
    wat geef je Hanneke toch ‘n LIEFDEVOLLE ZORG!!
    Wens je toe dat je tot rust komt / kunt uitrusten.
    Hartegroeten van Ria

  9. Lida schreef:

    Dag Hans, dit raakt en ontroerd me. Een weg die nog steeds doorgaat maar anders. Ik wens je heel veel rust. Liefs Lida

  10. Marina Voorhoeve schreef:

    Ach lieve, lieve Hans

  11. Irene schreef:

    Ik zou graag mijn hand op je schouder leggen. En stil zijn.

  12. Gemmie schreef:

    Ik ervaar in je woorden lieve Hans een volledig toevertrouwen aan het leven en een diep weten wanneer het moment daar is. Wat een levenslessen geef je me mee. Dankbaar voel ik me hiervoor.
    Liefs Gemmie

  13. Hans Heezen schreef:

    Beste naamgenoot, Ik heb jouw blog al een hele tijd gevolgd en ik heb een diepgevoelde bewondering voor jou. Ik heb ook een demente partnerin gehad, maar het al veel eerder “opgegeven” en haar in een verpleeghuis ingewezen. Anders was iker onderdoor gegaan. Jij reageerde toen heel begrijpend naar mij. Zal ik nooit vergeten. Mijn Rita is inmiddels vredig ingeslapen, zoals ze zich ook gewenst had. Een enorme troost voor mij was dat Rita zich goed voelde in het tehuis. Ik hoop van harte, dat Hanneke zich ook “goed” zal voelen in haar nieuwe tehuis.
    Beste Hans, ik hoop voor jou en Anna, dat jullie vanuit jullie “rust” Hanneke verder tot grote steun zullen zijn.

    Ik wens jullie een bezinnelijke Kerst.

    Met hartelijke groet, Hans

  14. Maarten schreef:

    Dag Hans, diep geraakt door jouw woorden en die van Anne Myrte en de foto’s van Hanneke die ze plaatste. Een volgende stap, om stil van te worden.

  15. Petra Bos schreef:

    Ach, toch nog ineens weet je, dat dit de enige juiste stap is om de verbinding te behouden. Wat bijzonder en moedig.
    Alle liefs,
    Petra

  16. Alied schreef:

    Stil en ontroerd door jullie woorden Hans en Anne Myrthe

  17. Irma Hofstra schreef:

    voor het meebeleven, ontroerd en verwonderd over de schoonheid die jij, jullie in het leven zetten, over wat er mogelijk is als je open blijft…

  18. yvonne versteeg schreef:

    ohhhh … ja… stap voor stap … steeds contact makend met en dan wetend wat er nu is en gevolgd heeft te worden
    … overgave …teder zijn … voor haar …voor jouzelf
    veel zachtheid, koestering en uitrusten wens ik jullie toe

    ps mijn oma was Duitse en open respectvol naar de wereld om haar heen, mijn Nederlandse opa ging bij de SS en deserteerde … al jong begreep ik dat de etiketten goed en fout dwars door ieder mens heen lopen, kris kras, grillig, onvoorspelbaar, los van wat er vanuit buiten opplakken. Ook in mij.

  19. Maria schreef:

    Dank voor het delen Hans. Veel sterkte! Wat zal het stil zijn in huis … .
    Liefs, Maria

  20. Jan Brands schreef:

    Hans wat stuur jij een rijkdom de wereld in.
    Wat een ongelofelijke liefde laat jij zien en voelen. Dank je van harte!
    Jan

  21. Bea Lubbers schreef:

    Wat mooi en wonderlijk is het, hoe je dan ineens weet: het is genoeg. En wat fijn dat jullie elkaar vanuit die rust eeer kunnen vinden.
    Ik ben blij dat Hanneke goed verzorgd wordt, dat Anna Myrte het lef heeft uit te reiken naar haar onvoorspelbare moeder en dat jij nu aan slapen toekomt. Rust lekker uit, lieve Hans. Heb het zo goed mogelijk.

  22. Renée Verhoeff schreef:

    Lieve, lieve Hans. Mooie, lieve Anne Myrte.
    Rust goed uit. De schoonheid zal blijven.

  23. Victorine schreef:

    Lieve Hans, dankbaar en diep ontroerd dat wij de grote schoonheid van dit gebeuren mogen meebeleven.

  24. Marianne Vollenhoven schreef:

    Dank je wel voor het delen, Hans!
    Jij en je dochter Anna Myrte raken me elke keer weer diep in het open aanwezig zijn bij alles wat gevoeld wil worden. Bij wat doorleefd wil worden vanuit het hart.
    Dit is waarachtige Liefde…en hier gaat het voor mij elke dag over…
    Dat vraagt vaak alles vanuit totale overgave aan God en aan het leven precies zoals het zich aandient…
    Veel rust en tijd voor jezelf toegewenst, Hans!

  25. Wolter schreef:

    Lieve Hans, ik heb dit stuk met ontroering gelezen. Voorgaande stukken ook – ik ga soms naar je blog als ik innerlijk de weg kwijt raak, en dan vind ik hem weer terug. Hartelijke groet, Wolter

  26. Jozien schreef:

    Zo prachtig verwoord, ook door Anna. Ik herken in haar mijzelf met mijn demente moeder. Ook een felle tante. Voor je het wist kreeg je een klap toen zij dement was, maar ze werd steeds liever in de negen jaar dat zij was opgenomen. Ondanks alles was het een mooie tijd.
    We wensen jullie en alle familie hetzelfde toe!
    Ook mijn moeder was een heldin in de oorlog en bracht Joodse kinderen naar onderduik adressen met gevaar voor eigen leven. Een mooier voorbeeld kon ze ons niet geven!

  27. Muike Mutsaers schreef:

    Omdat ‘wie goed doet, goed ontmoet’ Hans: wens ik jou veel van het goede. Ik heb je verhalen over Hanneke en jou steeds gevolgd. In alle helderheid over dit moeilijke en kloppende besluit wens ik je rust en in liefde loslaten. Natuurlijk ook voor Hanneke het goede!

  28. Marina schreef:

    En stil word ik door jullie prachtige woorden van betrokkenheid, liefde, verbonden zijn. Wat doen jullie het toch goed. Die goedheid die ik bij jouw altijd weer ervaar Hans, daarmee heb jij een vast lijntje, ragfijn, als de draad van een spinnetje, maar zeker altijd voelbaar. Dank dat je dit toch wilde schrijven en voor nu sterkte en een weldadige rust gewenst. liefs, Marina

  29. Marie José schreef:

    Lieve Hans en Anna Myrte, diep geraakt, komt het dichtste bij wat ik voel en wil zeggen.

    Rust, onverwoestbare liefde en overgave aan het Leven.

    Wat een Kerstboodschap.
    Heel veel dank!
    Marie José

  30. Karin schreef:

    Diep geraakt. vol compassie voor jou en Hanneke en je dochter. Moge rust en nabijheid jullie pad verlichten.

  31. Ellen Schilstra schreef:

    ontroerd…

  32. Ad Rek schreef:

    Hoi Hans, – voel me geraakt en betrokken.
    Wens je een diepe rust, een diepe landing, moge alles oplossen in haar essentie.
    Groet, Ad Rek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*