Ik word wakker van een stem die naast mij roept: ‘Hans, ik ben hier bij jou.’ Middenin de nacht, het is Hanneke. Haar stem klinkt anders dan overdag, dunner, als van een kind. Het is een feitelijke mededeling, want zij ligt inderdaad hier naast mij. Maar het is gezien onze geschiedenis van de laatste dagen beslist geen neutrale boodschap. Zij was vreselijk, niet om mee om te gaan, terwijl ik dat dan wel moet. Zij wilde niets of beter gezegd: zij wilde uitsluitend iets anders en niets was goed. Haar bord met eten keerde ze om, ze wilde haar kleren niet aan, niet op de wc zitten, niet naar buiten en overal waren stomme knullen, lullen, en vrouwen, snauwen. En dat alles bozig mompelend met woedende uithalen. Zoals kinderen van twee, drie kunnen zijn, zeg ik tegen mijzelf. Een psychologisch inzicht, dat wel wat kader geeft, maar ja, een orkaan met een meteorologische verklaring blijft toch tegen je huis aan beuken. Het hoort erbij, zeg ik tegen mijzelf, ze is niet altijd zo. Zo heb ik nog wat opbeurende mantra’s.
Nu roept zij mij dus en vertelt zij mij dat zij er weer is, die gestalte die ik zo goed ken en met wie ik zo vertrouwd ben. Soms roept zij mij ook omdat zij uit bed is gegaan en niet meer terug kan. Of omdat ze niet meer weet waar ze is en in paniek is. Meestal haalt zij zo een paar keer per nacht mij met haar stem omhoog uit de diepte van mijn slaap, precies zoals mijn kinderen dat deden toen ze nog heel klein waren. Het is iedere keer weer een ervaring dat ik haar al heb gehoord voordat ik haar bewust hoor (ook dat ken ik van mijn kinderen). Als een vis word ik uit de diepte omhoog gehengeld, ik ben nog steeds die vis die daar zilverig beneden door het donker glijdt en ik ben tegelijkertijd misselijk van de slaap de man die Hans heet, zich overeind hijst, het licht aandoet en haar geruststelt en verder helpt.
Zij gaat liggen, kijkt mij aan, geeft mij nog even een merkwaardig compliment: ‘Jij bent een leuke vrouw!’ en sluit dan haar ogen en is meteen vertrokken. De leuke vrouw staat daar, is inmiddels helemaal Hans en heeft zeker een half uur nodig om haar te kunnen volgen in de diepe wateren van de slaap. Ik kijk naar haar, hoe ze daar ligt in haar spiegelloze bestaan, deze psycholoog die altijd anderen bezag en van goede raad voorzag, hoe zij daar nu ligt zonder enig nut en zonder enige waarde in dit bestaan van banken en verzekeringen en toch nog steeds dezelfde is, niet dezelfde vrouw, niet dezelfde vermogens, en toch wel degelijk dezelfde.
Ja, heus, ik maak het niet mooier, en dit is ook geen mantra die ik herhaal. Ik ontdek het steeds weer opnieuw en verbaas mij er ook steeds weer over: zij is het nog steeds. Ontdaan van haar charme, haar woordenschat, haar overzicht, voortschuifelend, ruikend zoals zij nooit had willen ruiken, is zij het nog steeds. Zij is niet vertrokken en heeft dit versleten lichaam met deze psyche vol gaten niet als een onbruikbaar kledingstuk hier op aarde achtergelaten. Ze vervult het nog steeds, zo goed en zo kwaad als dat gaat. En ik sta haar daarin bij.
Daar ligt ze, ademend, ze kan zo haar ogen opslaan en mij aankijken vanuit dit haperende lichaam, want zij is er nog steeds, degene die Hanneke tot hier toe heeft bewogen door de gangen van de tijd. Oh, wat is identiteit toch iets wonderlijks!
De inwonende, de aanwezige, ik zou ook ziel kunnen zeggen of zelf. Dat andere dat zich uitdrukt via de persoonlijkheid en dat het lichaam en de psyche nodig heeft om te verblijven hier in de wereld van ruimte en tijd. Dat andere dat ik niet apart kan aanwijzen, daar zit het, daar zit het niet, maar dat er wel degelijk is. Aanwezig zolang de persoonlijkheid haar spel speelt hier op aarde, tenminste dat neem ik aan. Ik noem het toch maar ziel.
(slot volgt over een paar dagen)
Dank voor je antwoord op de vraag van Sabine: hoe houd je het vol?
Steeds vaker lees ik je teksten ademloos, met stomheid geslagen,
en vind ik de juiste woorden niet voor wat ik voel.
Ik wil wel zeggen dat ik het als een voorrecht ervaar dat je ons deelgenoot wilt maken
van een proces dat tegelijk zo schokkend en zo beeldschoon is.
Machtig, wat een mentaal uithoudingsvermogen, je lichamelijke conditie en het duidelijk beschrijven wekt begrip en meeleven!
Er staat dan liefde tegenover, en wordt met de tijd meer ”geladen” door inzicht.
En terecht de Paso Doble, het invoelen en volgen als golven is zo bijzonder te lezen en inspireerd.
Het is een stukje van een enorme puzzel en sterk dat wat je beschreef vanuit het begin ”de gemeenschappelijke weg” en “met het waardevolle”, doelend op het juiste adress, het inwaarts keren.
Alsook je steunende omgeving krijgt een bijzondere focus, daar, waar toch verschillende gedachten rol spelen. Zo draaien de tandraden mee met een enorme kracht.
Mijn vrouw sinds 3 maanden met zorg buitenhuis, sleurend het heen en weer, weg en terug.
Je pod helpt in het zijn!!
Berry
Sabine dank voor de vraag en Hans dank voor je antwoord. Je beschrijft daarin zoveel ingrediënten die inspirerend zijn voor mijn leven nu, met alles wat er gebeurt.
Het is zo mooi beschreven, elke keer weer, maar ook zo verdrietig, voor jullie allebei. Hans, ik heb respect voor jouw grote liefde voor Hanneke en hoe je er voor haar bent. Met enige schroom stel ik mijn vraag: Hoe hou jij het in hemelsnaam vol?
Een terechte vraag, Sabine.
Hoe houd ik het in hemelsnaam vol? Ikzelf heb het mij in de loop van de jaren ook regelmatig afgevraagd. Mijn antwoorden, een opsomming, niet noodzakelijk in deze volgorde:
Vanaf het eerste begin heb ik de ziekte van Hanneke niet beschouwd als iets uitsluitend van haar maar als een gemeenschappelijke weg, je kunt ook zeggen meditatievorm, die voor ons beiden waardevol is – Vanuit liefde, genegenheid voor Hanneke, die niet verminderd is, ik ben nu eenmaal dol op haar – Interesse, ik ben van jongs af aan geïnteresseerd geweest in de verhouding persoonlijkheid essentie, brein bewustzijn, en ik kan dat soort verhoudingen nu van nabij bestuderen, een zeer inspirerende studie, deze studiehouding helpt mij onaangename gebeurtenissen niet te zeer op mijzelf te betrekken – Door heel veel hulp te ontvangen van zowel professionele helpers als mensen uit onze kring die met ons meeleven en zich voor ons inzetten, zodat ik bijna iedere dag 6 uur voor mijzelf heb, door mijn vrienden, vriendin en kinderen die met ons meeleven, gespreksgenoot zijn en richting bieden – Door stap voor stap te gaan, niet ver vooruit te kijken, me niet te laten bepalen door de gebruikelijke voorstellingen van de ziekte, maar ervarend te gaan en spontaan te reageren op dat wat zich voordoet, en vervolgens zeker ook doordat ik het niet goed hoef te doen – Door te beseffen dat ik eindig ben en dat er ook een eind kan komen aan mijn mogelijkheid om Hanneke bij te staan, dus door te beseffen dat ik echt niet meer moet doen dan ik kan en dat het mogelijk is dat ik haar niet thuis kan blijven verzorgen – Doordat ik een werkkamer heb buiten ons huis, waar ik op mijzelf kan zijn – Doordat ik blijf schrijven en ook verder het werk blijf doen waarvan ik houd – En verder begrijp ik er ook niets van.
Dit zijn zo de belangrijkste antwoorden. Dit alles bij elkaar.
Hartelijke groet,
Hans Korteweg
Dankjewel voor dit inkijkje, mooi en leerzaam voor hoe het kan.
Zo aanwezig en in verbinding met jezelf en je mensen en het leven.
Telkens een geschenk om te lezen, lichtgevend en richtinggevend en ontroerend.
Dankjewel Hans voor je oprechte antwoord.
Prachtig.
“Zij is er nog steeds, degene die Hanneke tot hier toe heeft bewogen door de gangen van de tijd.”
De Aanwezige…
Wat prachtig en schrijnend tegelijkertijd.
Dank je wel, Hans. Geroerd. Ik ben blij dat jij alles zo precies en met zorg kunt beschrijven. Wat ik bijvoorbeeld heel mooi vind:
‘Een psychologisch inzicht, dat wel wat kader geeft, maar ja, een orkaan met een meteorologische verklaring blijft toch tegen je huis aan beuken’
En dit:
‘Daar ligt ze, ademend, ze kan zo haar ogen opslaan en mij aankijken vanuit dit haperende lichaam, want zij is er nog steeds, degene die Hanneke tot hier toe heeft bewogen door de gangen van de tijd. Oh, wat is identiteit toch iets wonderlijks!’ Ja, zo wonderlijk. Ik maak een soortgelijk proces met mijn schoonmoeder mee, al zit zij wel in een verpleeghuis. Alle goeds.
Beste Hans, ik volg sinds kort je blogs en ben geroerd door wat je schrijft. ‘Ze is er nog steeds’. Ik herken dit zo in het wegglijden van mijn vader in de alzheimer. Hij was er nog steeds. Hij was er steeds minder in persoonlijkheid maar in zijn hele wezen leek hij steeds meer aanwezig te zijn. Dat heeft me destijds een gevoel gegeven waar ik met ontzag naar keek.
Heel veel sterkte en dank voor de mooie verwoording van de ontwikkeling die jullie nu meemaken.
Wat mooi geschreven & hoe herkenbaar wat betreft mijn eigen vader, alweer ruim 20 jaar geleden.
Hoe prachtig en schrijnend tegelijkertijd; ‘in haar spiegelloze bestaan’.
Och, Hans, wat beschrijf je toch mooi en precies wat er gaande is in en met Hanneke. Er spreekt zoveel liefde uit, ik ervaar dat als troostend.